Illustration und Sprecher Deutsch: Martin Baltscheit
Übersetzerin und Sprecherin Albanisch: Gladiola Sadiku
© Mulingula e.V., lizensiert unter CC BY-NC-ND 4.0
mit freundlicher Genehmigung der ARAG
Der allerbeste Spielplatz der Welt
Geschichten vom Grundgesetz
von Martin Baltscheit
Këndi i lojrave më i mirë në botë
Tregime nga Kushtetuta Gjermane
Nga Martin Baltscheit
HIER IST DEIN PLATZ!
Es gibt viele Plätze in unserem Leben. Der allerbeste Platz ist der Arm eines Menschen, der dich liebt. Ein anderer vielleicht der Spielplatz gleich bei dir um die Ecke.
Spielplätze sind Orte für Kinder, Eltern und andere Lebewesen.
Ky është vendi yt!
Në jetën tonë ka shumë vende. Vendi më i mirë janë krahët e një njeriu, që të do. Një tjetër vend është ndoshta edhe këndi i lojrave në cepin tjetër të rrugës tënde.
Këndet e lojrave janë vende për fëmijë, prindër dhe qenie të tjera.
Hier - wie überall in unserem Land - müssen wir miteinander auskommen, auch wenn wir uns nicht kennen und oft sehr unterschiedlich sind. Dabei helfen uns Gesetze. In Deutschland ist es ein besonders schönes Gesetz aus dem Jahr 1949: das Grundgesetz. Von diesem Gesetz und seinen Artikeln will ich dir in diesem Buch erzählen. Mit Geschichten, Gedichten und Bildern vom allerbesten Spielplatz der Welt.
Herzlich
Martin Baltscheit
Këtu – si gjithkund në vendin tonë – ne duhet të kuptohemi me njëri tjetrin, edhe nëse ne nuk njihemi dhe shpesh jemi shumë të ndryshëm. Për këtë gjë na ndihmojnë ligjet.
Në Gjermani ka një ligj veçanërisht të bukur të vitit 1949: Kushtetuta Gjermane. Në këtë libër unë dua të tregoj ty për këtë ligj dhe nenet e tij. Me histori, poezi dhe vizatime nga këndi i lojrave më i bukur në botë.
Përzemërzisht,
Martin Baltscheidt
ARTIKEL 1
[Die Würde des Menschen ist unantastbar.]
Das namenlose Mädchen
Es ist schon ein paar Jahre her, da stand ein Mädchen im Sandkasten. Mitten am Tag kam es unter dem Holunderbusch hervor.
Die schwarzen Haare bedeckten ihren Körper wie ein Kleid.
Neni 1
[Dinjiteti i njeriut është i pacënueshëm.]
Vajza pa emër
Kanë kaluar disa vite nga koha, kur një vajzë qëndronte në pjesën me rërë të këndit të lojrave. Ajo doli në mes të ditës nga një shkurre shtog. Flokët e zeza ia mbulonin trupin e saj si një fustan.
Barfüßig und schmutzig war sie, rührte sich nicht, sprach kein Wort und nur ihre Augen glitzerten im Sonnenlicht.
Eines der Kinder fragte nach ihrem Namen, aber das Mädchen hatte keinen.
Sie fragten nach ihrem Zuhause, aber das Mädchen hatte keines.
Sie fragten nach Eltern, Geschwistern und Freunden, aber sie hatte keine.
Da wollten die Erwachsenen etwas von ihrer Vergangenheit wissen – aber das Mädchen konnte sich nicht erinnern. Und die Menschen auf dem Spielplatz machten sich Sorgen.
Ajo ishte zbathur dhe e pistë, nuk lëvizte nga vendi, nuk fliste asnjë fjalë, vetëm sytë i shkëlqenin nën dritën e diellit.
Njëri prej fëmijëve e pyeti për emrin e saj, por ajo nuk kishte emër.
Fëmijët e pyetën edhe për shtëpinë e saj, por vajza nuk kishte as shtëpi.
E pyetën edhe për prindërit, vëllezërit, motrat dhe shokët, por ajo nuk kishte asnjë.
Të rriturit donin të dinin diçka nga e kaluara e saj, por vajza nuk e mbante mend. Dhe prandaj njerëzit në këndin e lojrave u bënë merak.
Was sollten sie anfangen mit einer,
die nichts hatte und nichts wusste – nicht einmal, woher sie kam?
Die einen sagten: „Kommt, wir schicken sie zurück“, und die anderen fragten: „Wohin denn?!“
Jemand Drittes meinte, man solle sie einfach stehen lassen und die meisten schwiegen.
Das Schweigen brachte die Menschen auf eine Idee. Vielleicht musste man gar nichts sagen, sondern etwas tun.
So handelten die Menschen, wie sie selbst gern behandelt worden wären, wenn sie aus einem Holunderbusch getreten wären, so ohne alles.
Çfarë mund të bënin ata me dikë, që nuk kishte asgjë dhe nuk dinte asgjë – madje, as edhe nga vinte.
Disa thonin: – Hajde, ta kthejmë, – ndërsa të tjerët pyesnin:
– Mirë pra, por ku?
Një i tretë thoshte, që vajza thjesht duhej lënë të qëndronte atje, ndërsa shumica heshte.
Heshtja bëri që njerëzve t´u lindte një ide. Ndoshta nuk duhej thënë absolutisht asgjë, por duhej bërë diçka.
Njerëzit vepruan ashtu, siç do të kishin dashur të trajtoheshin edhe vetë, nëse ata do të kishin dalë nga një shkurre shtogu ashtu pa asgjë.
Zuerst ließen sie dem Kind ein Bad ein, wuschen ihm die Haare, trockneten es ab und schnitten die Spitzen.
Sie gaben dem Mädchen ein Kleid, zwei Kleider, Schuhe und Strümpfe. Dann suchten sie ihr einen Namen aus und wurde Elena krank, gingen sie mit ihr zum Arzt.
Das Mädchen bekam ein Zuhause.
Man kochte ihr Essen und zeigte ihr, wie eine Popcornmaschine funktioniert.
Elena hatte ein eigenes Zimmer mit Spielzeug und ein weiches Bett.
Fillimisht ata ia mbushën fëmijës vaskën me ujë, i lanë flokët, e fshinë dhe i prenë majat e flokëve.
I dhanë vajzës një fustan, dy fustane, këpucë dhe çorape të gjata. Pastaj i vunë një emër, dhe nëse Elena sëmurej, ata shkonin me atë te mjeku.
Vajza u bë me shtëpi.
Gatuanin për të dhe i tregonin dhe se si funksiononte një makinë për të bërë kokosha.
Elena kishte një dhomë të vetën me lodra dhe një shtrat të rehatshëm.
Man feierte ein Fest, als sie eine Familie gefunden hatte, bei der sie bleiben wollte, und nach den Sommerferien meldeten die Eltern sie in einer Schule an.
Dort lernte sie Lesen und Schreiben
und fand Freunde.
Anschließend ging sie in die Lehre und arbeitete in einem Beruf, der zu ihr passte.
Bënë festë, kur ajo gjeti një familie, ku donte të jetonte, prindërit e regjistruan atë pas pushimeve të verës edhe në shkollë.
Atje ajo mësoi të lexonte dhe të shkruante dhe atje gjeti edhe shokë.
Së fundmi, ajo mësoi edhe një profesion dhe bënte një punë që i pëlqente.
Sie wurde Konditorin, machte Törtchen und Kuchen und traf einen Menschen, der nicht nur ihre Törtchen und Kuchen über alles liebte, sondern auch Elena, und sie in den Armen hielt, wann immer sie wollte.
Bald bekamen sie Kinder, die später im Sandkasten unseres Spielplatzes einen ganz fabelhaften Sandkuchen verkauften.
Ajo u bë pastiçiere, bënte torta të vogla dhe ëmbëlsira, dhe takoi një njeri, që donte jo vetëm tortat e vogla dhe ëmbëlsirat, por mbi gjthçka edhe Elenën, dhe e mbante në krahë atë, gjithmone kur ajo donte.
Shumë shpejt ata u bënë me fëmijë, të cilët luanin me rërë në këndin e lojrave të fëmijve ku shisnin edhe ëmbëlsira të mrekullueshme prej rërë që i bënin atje.
Und als viele Jahre später – nach einer sternklaren Nacht – ein Junge mit wilden Haaren und zerrissenen Hosen unter dem Holunderbusch hervortrat, seinen Namen nicht kannte und keine Ahnung hatte, woher er gekommen war, da wussten Elena und ihre Familie sofort, was zu tun war ...
Dhe kur pas shumë vitesh – pas një nate të kthjellët e me yje – një djalë me flokë të shpupurisura me pantallona të grisura doli nga një shkurre shtogu dhe nuk dinte as emrin e tij, dhe nuk ia kishte idenë nga ishte, Elena dhe familja e saj e dinte se çfarë duhej bërë.
Jemand ist heimatlos, namenlos, ohne Essen und Kleidung.
Und was machen wir?
Wir helfen!
Diese Hilfe ist im Grundgesetz festgeschrieben.
Von der Unantastbarkeit der Menschenwürde handelt der erste Artikel unseres Grundgesetzes und ist damit die Basis für alle anderen Artikel.
Dikush është pa atdhe, pa emër, pa ushqim dhe pa veshje.
Atëherë çfarë duhet të bëjmë?
Ne duhet të ndihmojmë.
Kjo ndihmë parashikohet edhe në Kushtetutën Gjermane.
Neni i parë i Kushtetutës sonë Gjermane flet për pacënueshmërinë e dinjitetit njerëzor dhe është në këtë mënyrë edhe baza e të gjitha neneve të tjera.
So war es nicht immer.
Vor vielen Jahren haben in Deutschland die Nationalsozialisten mit Unterstützung vieler Landsleute einen Weltkrieg angezettelt.
Nachdem dieser Krieg – zum Glück für uns alle – vorbei war, haben sich Männer und Frauen in einem Parlamentarischen Rat Gedanken gemacht, wie eine solche Katastrophe in Zukunft verhindert werden kann.
Das Grundgesetz schafft die Voraussetzung für Freiheit und Gerechtigkeit.
Die Geschichte der namenlosen Kinder erzählt uns von guten Menschen in einem gerechten Land.
Wir danken den Verfassern
für dieses schöne Gesetz!
Por, jo gjithmonë ka qenë kështu.
Para shumë vitesh nacionalsocialistët me ndihmën edhe të bashkëatdhetarëve të tyre shkaktuan një luftë botërore.
Pasi kjo luftë – për fat të mirë për të gjithë ne - mbaroi, burra dhe gra në një Komision Parlamentar rrahën mendimet se si mund parandalohet një katastrofë e tillë në të ardhmen.
Kushtetuta Gjermane është premisa që mundëson drejtësi dhe barazi.
Historia e fëmijve pa emër tregon për njerëzit e mirë në një vend ku ka drejtësi.
Ne i falenderojmë hartuesit e saj për këtë ligj të mirë.
Ende
Fund
